حق سنوات چیست؟ یکی از حقوق قانونی و مهم کارگران و کارمندان است که به‌عنوان پاداش پایان‌کار یا جبران سال‌های خدمت، در پایان قرارداد یا هنگام بازنشستگی به آن‌ها پرداخت می‌شود. این حق که بر اساس سابقه کاری فرد و میزان حقوق پایه محاسبه می‌شود، نقش مهمی در ایجاد امنیت مالی پس از پایان همکاری دارد. هدف از تعیین حق سنوات، حمایت از نیروی کار در برابر ترک شغل ناگهانی یا بازنشستگی و جبران بخشی از تلاش‌های بلندمدت آنان است. آشنایی با نحوه محاسبه و شرایط پرداخت حق سنوات برای کارفرمایان و کارکنان، از اهمیت زیادی برخوردار است و می‌تواند از بروز اختلافات حقوقی در محیط کار جلوگیری کند. در ادامه به بررسی نحوه محاسبه حق سنوات می‌پردازیم.
نحوه محاسبه حق سنوات
نحوه محاسبه حق سنوات معمولاً بر اساس یک ماه حقوق پایه به ازای هر سال سابقه کاری است. طبق قانون کار ایران، اگر فردی به‌صورت تمام‌وقت و پیوسته در یک شرکت مشغول باشد، در پایان هر سال کاری، معادل یک ماه حقوق پایه به‌عنوان حق سنوات به او تعلق می‌گیرد. این مبلغ می‌تواند در پایان هر سال پرداخت شود یا در پایان همکاری به‌صورت یکجا تسویه شود. در برخی موارد، مزایای دیگر مانند بن کارگری، حق مسکن یا خواروبار نیز در محاسبه دخیل می‌شوند، البته تنها در صورتی که به‌صورت مداوم در فیش حقوقی ثبت شده باشند.
مثال: فرض کنید کارگری با حقوق پایه ماهیانه 10 میلیون تومان به مدت 5 سال در یک شرکت مشغول بوده است. در این حالت، میزان حق سنوات او برابر خواهد بود با 10 میلیون 50 میلیون تومان می‌باشذ. اگر این فرد در پایان هر سال، سنوات خود را دریافت نکرده باشد، در زمان قطع همکاری، مجموع این مبلغ به عنوان سنوات به او پرداخت می‌شود. در صورتی که پرداخت سنوات به صورت سالانه انجام شده باشد، تنها مبلغ سال جاری محاسبه خواهد شد.
انواع سنوات
سنوات پایان سال
در بسیاری از شرکت‌ها و بانک های غیر دولتی، کارفرما در پایان هر سال کاری مبلغی را تحت عنوان سنوات به کارگر پرداخت می‌کند. این پرداخت از نوع اختیاری است، اما در برخی قراردادها ذکر شده و به رسم تبدیل می‌شود. نحوه محاسبه حق سنوات در این حالت، بر اساس یک ماه حقوق پایه در ازای هر سال سابقه انجام می‌شود.
پایان قرارداد یا تسویه
در زمان قطع همکاری یا پایان قرارداد، کارگر مستحق دریافت حق سنوات بابت مدت زمان اشتغال خود است. این نوع پرداخت طبق قانون اجباری است و شامل تمام کارگران می‌شود. نحوه محاسبه حق سنوات در این نوع، معادل یک ماه حقوق پایه برای هر سال سابقه است.
سنوات پایان بازنشستگی
هنگامی که کارگر به دلیل بازنشستگان از کار خارج می‌شود، سنوات پایان خدمت به‌صورت کامل و معمولاً با تشریفات خاص پرداخت می‌گردد. این نوع سنوات ممکن است شامل مزایای دیگر نیز باشد. نحوه محاسبه حق سنوات در بازنشستگی نیز همان فرمول پایه سالانه است، اما گاه مزایای دیگری نیز افزوده می‌شود.
پایان اخراج یا تعدیل
در صورت اخراج یا تعدیل نیرو، کارگر مشمول دریافت حق سنوات خواهد بود، حتی اگر مدت کوتاهی در شرکت فعالیت داشته باشد. نحوه محاسبه حق سنوات در این حالت مطابق قانون کار و با در نظر گرفتن مدت دقیق اشتغال صورت می‌گیرد. برخی کارفرمایان به دلخواه خود مبلغ بیشتری نیز پرداخت می‌کنند.
سنوات پایان کار موقت یا پروژه‌ای
برای کارگرانی که به‌صورت پروژه‌ای یا با قرارداد موقت فعالیت می‌کنند، نیز پرداخت سنوات در پایان قرارداد الزامی است. نحوه محاسبه حق سنوات در این حالت نیز با توجه به مدت کارکرد و حقوق دریافتی انجام می‌شود. حتی اگر مدت کار زیر یک سال باشد، به نسبت محاسبه خواهد شد.
نحوه دریافت حق سنوات
برای دریافت حق سنوات، ابتدا کارگر باید اطمینان حاصل کند که شرایط لازم برای دریافت آن را دارد؛ یعنی حداقل یک سال سابقه کار در یک مجموعه یا پایان قرارداد کاری. پس از پایان همکاری یا در پایان سال، کارگر می‌تواند درخواست رسمی خود را به کارفرما ارائه دهد. کارفرما موظف است پس از بررسی سوابق، سنوات را مطابق قانون و قرارداد پرداخت کند. در صورتی که سنوات به‌صورت سالانه پرداخت نشده باشد، مبلغ کامل آن در زمان تسویه حساب باید پرداخت شود.
اگر کارفرما از پرداخت حق سنوات خودداری کند، کارگر می‌تواند از طریق مراجع قانونی مانند اداره کار شکایت رسمی ثبت کند. ارائه مدارکی مانند قرارداد کاری، فیش‌های حقوقی، و حکم قطع همکاری در این مسیر الزامی است. پس از بررسی توسط هیئت تشخیص، در صورت تأیید ادعا، حکم پرداخت سنوات صادر شده و الزام‌آور خواهد بود. این روند ضمانت اجرای قانونی برای دریافت حق سنوات را فراهم می‌کند.
سخن پایانی
نحوه محاسبه سنوات بر پایه یک ماه حقوق پایه برای هر سال سابقه کاری انجام می‌شود. مثلاً اگر کارگری با حقوق 10 میلیون تومان، 5 سال کار کرده باشد، نحوه محاسبه سنوات او برابر با 50 میلیون تومان خواهد بود. انواع سنوات شامل پایان سال، پایان قرارداد، بازنشستگی، اخراج و پروژه‌ای است که در همه آن‌ها نحوه محاسبه سنوات به همین فرمول پایه متکی است.
برای دریافت سنوات، کارگر باید پس از پایان همکاری یا سال کاری، درخواست خود را به کارفرما ارائه دهد. در صورت خودداری کارفرما از پرداخت، امکان شکایت از طریق اداره کار وجود دارد. مدارک معتبر مانند قرارداد و فیش حقوقی در این مسیر ضروری است. نحوه محاسبه سنوات در تمامی انواع تسویه، یکسان بوده و قانوناً قابل پیگیری است.
